Tel Pense Mordre,
Qui Se Poinct.
De la Rive – een Geneefs geslacht van notabelen en geleerden. Zo vat Marc Cramer (1970) de geschiedenis van deze familie samen. De vroegste De la Rives in 1148, tot de laatste in het begin van de twintigste eeuw waren op de een of andere manier met het bestuur van Geneve betrokken. Eerst waarschijnlijk als kerkelijke ambtenaren, daarna als apothekers en eenvoudige leden van de gemeenteraad en nog later als invloedrijke stadsbestuurders of geleerden. Het begon als een echte Geneefse burgerlijke familie, met een naam die niet vreemd moest klinken aan de oevers van het Meer van Geneve; er bestond in feite toen al een wijk met de naam Rive. En het eindigde als een Geneefse burgerlijke familie, met een naam die gedurende een kleine acht eeuwen verbonden was met diverse patriciërsgeslachten van de stad: met de d’Orsières, de Pictets en de Franconis. Als iedere nette familie uit de stad mochten ze (later) trots zijn op hun familierelatie met Jean Jacques Rousseau (Ritter 1912): de De la Rive’s zijn zelfs de oudste Geneefse voorouders (Idem: 116).
Wat weten van hen? Betrekkelijk veel. Dat komt doordat de Geneefse archieven goed bijgehouden zijn en Zwitsers een passie hebben voor familiegeschiedenis. Mijn analyse is vooral gebaseerd op het werk van de 19e eeuwse genealoog J-A Galiffe (1829: 182-203) en zijn 20e eeuwse collega A Choisi (1947:39-59). De belangrijkste uitbreiding die ik heb kunnen maken op dit werk is de reconstructie van de band tussen de Geneefse stamboom en het Nederlandse geslacht De la Rive Box; deze was vooralsnog onbekend. Verder ontbreekt een beschrijving van de familie De la Rive in het Nederlands en aangezien de geslachtsnaam slechts voortgezet wordt in de Lage Landen is het de moeite waard het verhaal nog eens in het Nederlands te vertellen.
Ik maak een onderscheid in vijf periodes. Met uitzondering van de eerste (1148-1400) geven de andere een continu verhaal van het geslacht weer in Mondovi (Piemonte), Genève, Lieroort, Leeuwarden, Maastricht en Amsterdam. Ik behandel één persoon in het bijzonder: Girardin (+ 1551), omdat zijn levensverhaal een aardig beeld geeft van de roerige tijd van de reformatie. Tot op zekere hoogte kan hij worden vergeleken met een andere religieuze twijfelaar uit het Brabantse Heeze, die overigens een eeuw later leefde: Anthonis Jansz. Box (zie Hoofdstuk 3.3). Daarna behandel ik het levensverhaal van Pieter de la Rive, waarschijnlijk de meest invloedrijke telg van het geslacht in de Nederlanden: de vestingbouwer van onder andere Maastricht.
Om duidelijk te maken hoe moeilijk het is om precies te bepalen wie nu precies tot het geslacht De la Rive behoort waar ik het over heb, besluit ik met een overzicht van alle mij bekende personen van die naam die in de Nederlanden gewoond hebben. Het is goed mogelijk dat nader onderzoek uitwijst dat er wel degelijk familierelaties bestonden tussen personen met dezelfde naam. Of omgekeerd: dat door mij aangenomen relaties in feite onjuist blijken te zijn.