1. Inleiding

 

Een familiegeschiedenis heeft geen begin en geen einde. Het onderwerp is afstamming en die is uiteindelijk even vaag als het grijs waarin een spoorbaan oplost aan de kim.

Geen begin, dus. Maar ook geen eind, want naarmate je langer zoekt gebeurt er meer in het heden. Je moet dus een arbitrair begin en eind stellen.

Ik laat deze geschiedenis eindigen in 1990, om precies te zijn op 22 december   van dat jaar. Toen was het precies 200 jaar geleden dat de eerste De la Rive Box geboren werd: Hans Willem. Op die dag ontmoetten mensen van die naam elkaar in Amersfoort, sommigen voor het eerst. De oude Bas Molewater de la Rive Box en de piepjonge Nienke; Sander en zijn oudtante Ten. Vier generaties van een familieverhaal dat inmiddels zes generaties omvat.

Je kan verder gaan: er zijn zo’n dertien generaties ‘Box’ bekend en zeventien generaties ‘De la Rive’. Voor die tijd zijn de familienamen onduidelijk en daarom is het beginpunt van deze familiegeschiedenis, het moment waarop die namen in de bronnen voorkomen. Voor Box is dat rond het midden van de zestiende eeuw, want daarvoor heette dit geslacht uit Heeze (Brabant) waarschijnlijk Jan Claeus. Voor De la Rive is dit het begin van de vijftiende eeuw; daarvoor heette het geslacht uit Geneve en Mondovi (nu Italië), waarschijnlijk De Ripa.

Dat krijg je met een dubbele naam – een dubbel beginpunt. Eén begin in Geneve, waar de familie De Ripa vanaf de twaalfde eeuw voorkomt.  In 1148 wordt melding gemakt van de eerste Pierre de la Rive (De Ripa) – er zouden er nog velen volgen. En een begin in Heeze, waar ene Jan Jan Claeus aan het eind van de vijftiende eeuw woonde. Daarmee ben ik aan het eind van mijn Latijn en aan het begin van een lang verhaal.

 

Laat ik allereerst een paar vragen beantwoorden die vaak gesteld worden. Dat bekort het lezen van deze geschiedenis voor degenen die er niet echt in willen duiken.

 

 

Zeven vragen – kort beantwoord

 

 

 1. Waar komt de geslachtsnaam De la Rive Box vandaan?

 

De naam werd voor het eerst gedragen door Hans Willem de la Rive Box (1790-1841), jongste zoon van Nicolaas Wilhelmus Box (1741-1812) en Anna Aurelia Wilhelmina de la Rive (1749-1823). Voor zover bekend waren er in 1790 geen mannelijke familieleden van Anna Aurelia in Nederland die de naam konden voortzetten. Mogelijk kreeg Hans Willem daarom bij zijn geboorte de naam van zijn moeder en zijn vader.

 

 

 

 

 2. Is dit een hugenoten familie?

 

Nee. Hoewel beide geslachten protestant waren vanaf ongeveer 1600, is geen band aangetoond met hugenoten families. De De la Rive’s vinden hun oorsprong in Geneve; een tak verbleef enkele generaties in Mondovi (nu in Italië).

Er bestond een geslacht Maret de la Rive (of: de La Rive) die als hugenoten uit Zuid Frankrijk vluchtten na de Intrekking van het Edict van Nantes. Zij gingen onder andere naar Nederland en Ierland, waar zij tot in de 18e eeuw bekend waren. Volgens een bron waren deze De la Rives geparenteerd aan een geslacht Du Box, maar er bestaat geen verband met het Nederlandse geslacht De la Rive Box.

 

 

 3. Hoe wordt de naam precies geschreven?

 

De la Rive Box – zonder streepje en zonder hoofdletter L. De eerste hoofdletter is daarmee de R en onder die letter dient de naam te worden gerubriceerd. Het ‘la’ wordt in kleine letter geschreven aangezien het geen adellijk geslacht is. Er zijn adellijke geslachten ‘de Rive’ en mogelijk waren de Maret de la Rive’s van adel. Het geslacht De la Rive was in Geneve vanaf de twaalfde eeuw een burgerlijk geslacht; hoewel het grote rijkdom en aanzien verwierf werd het nooit van adel.

Vanaf de vroegste aantekening is de naam De la Rive Box zonder streepje geschreven.

 

 

 4. Voert het geslacht een familiewapen?

 

Ja, vanaf de 19e eeuw werd het volgende wapen gevoerd:

“Gevierendeeld: 1. en 4. in rood een zilveren bok; 2. en 3. gedeeld: a. in goud twee doodskoppen in natuurlijke kleur; b. in blauw een zilveren zwaan op dito water. Gekroonde helm; rechts: rood-zilveren, links blauw-gouden dekkleden.” (Wildeman 1908: 41)

Dit wapen vertoont enige overeenkomst met het wapen dat de familie Box uit Delft voerde (een ram in zilver tegen rode achtergrond, zie: Rietstap). Het verschilt van het wapen van de De la Rive’s uit Geneve, dat ook nog door De la Rive’s in Nederland werd gevoerd (een lopende beer tegen een gouden achtergrond, zie Rietstap, Suppl VII: 264-265). De doodskoppen en de zilveren zwaan komen ook voor in het wapen van de Friese burgerlijke familie Raasvelt (Zie Rietstap pl. CXVII) waarmee de Nederlandse De la Rive’s geparenteerd waren.

Er zijn verschillende versies van dit familiewapen bekend; zo bestaat in het Centraal Bureau voor Genealogie een versie die volledig overeenstemt met het wapen van de familie Raasvelt (twee doodskoppen en een gekroond zwaantje).

 

 

 5. Hoeveel takken van het geslacht bestonden er in 1990?

 

Drie takken, namelijk:

– afstammelingen uit Isaac de la Rive Box’ (1817-1867) eerste huwelijk, de zogenaamde ‘Wageningse’ tak

– afstammelingen uit Isaac’s derde huwelijk, het geslacht Molewater de la Rive Box

–  afstammelingen van Johannes Claudius (1832-1872), de zogenaamde ‘Gooise’ tak.

In totaal zijn er  72 naamdragers bekend in de periode 1790 – 1990.

 

 

 6. Is de familie ook buiten Nederland gevestigd geweest?

 

In zeer beperkte mate. Een zoon van Johannes Claudius, Marinus , vestigde zich in Nederlands Indië. Anderen vestigden zich tijdelijk in het buitenland, maar het betreft toch een Nederlands geslacht.

De naam De la Rive Box werd mogelijk  gevoerd door de Surinaamse weduwe van Nicolaas Box , een broer van Hans Willem de la Rive Box. Uit deze verbintenis zijn geen afstammelingen bekend.

 

 

 7. Welke literatuur bestaat er over dit geslacht?

 

Er is geen familiegeschiedenis bekend. Genealogische literatuur over het geslacht is te vinden in M G Wildeman, De Wapenheraut 1908 (12) 7: 41-59. Voor het geslacht Box zie S A C Dudok van Heel, De Nederlandsche Leeuw 1969 (86) 1: 19-27. Het Geneefse geslacht De la Rive is beschreven door A Choisy, Généalogies Genevoises: Familles admises à la Bourgeoisie avant la Réformation, Genève (1947): 39-59. De geschiedenis van de familie De la Rive in de Nederlanden is vooralsnog niet beschreven. Voor Molewater de la Rive Box zie oa. De Nederlandsche Leeuw 1953. Voor een complete literatuurverwijzing zie Bronnen en Literatuur.